İnsanlık Anıtı mı, İnsanlık Ayıbı mı?

Uzunca bir süredir yazmak istiyorum. Ama iş güç derken araya epeyce zaman girdi. Bu süre içinde yazmak istediğim konuyla ilgili bilgi toplamaya çalışıyordum. Bu araştırma sırasında da, herşeyi birebir aklımdaki gibi yazmış bir kişinin bloguyla karşılaştım. Bengi Özkan’a ait blogun adı Bu benim Yolum. Bengi Özkan bu yazıyı taa Şubat ayında yazmış. Görünce önce şaşırdım, sonra sevindim. Ama bunca zamandır hiçbir şeyin değişmemiş olması da beni üzdü. Bu nedenle de konunun üzerinden bir kere daha geçmek gerektiğini düşünüyorum.

Mehmet Aksoy’un Kars’ta yaptığı ‘İnsanlık Anıtı’nın yıkımına başlandı. 10 gün içinde o görkemli yapı yerle bir olacak. Yıkımdan kısa bir süre sonra, unutacağız ve anıt gönlümüzden de yok olup gidecek. Bu aralar gazetelerde bol bol heykellerin vinçler arasındaki başsız hallerinin fotoğrafları var. Yazımda bu anıtın eski halinin olması gerektiğini düşünüyorum. En azından benim sayfamdaki ‘İnsanlık Anıt’ı dursun diye. Üstelik benim sayfamdaki anıt her yerden görülebilir. İsteyen evden bakar, isteyen dışardan. İsteyen Ermenistan’dan…

Beşiktaş Belediyesi’nin B+ diye bir dergisi varmış meğer. Geçen hafta bir gün apartmana girdiğimde posta kutularının oraya bırakıldığını gördüm. Bir tane alıp inceledim uzun uzun.

4.Levent’imiz sanat kentiymiş bir zamanlar. Burnumuzun ucundaki değere bile sahip çıkamıyoruz. Biraz sonra anlatacaklarım sanat-sever bir kentte olsa, buralar bir açık hava müzesine dönüşürdü.

1940’ların sonlarına doğru Emlak Kredi Bankası, 4.Levent ve civarında konut yaparken, o zamanki yönetmeliğe uyarak, binaların dış cepheleri için sanatçılarla çalışmış. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren Eyüboğlu, Nurullah Berk ve Ferruh Başağa ile görüşerek bu binaların cephelerine mozaik figürler yaptırmış.

Ne yazıkki bugün bu mozaiklerden çok azı var. Ben yalnızca 3 tanesini görebildim. İlk yapıldıklarında kaç tane olduklarını bilmiyorum. Ancak bu mozaiklerin belli bir düzende yapılmış olacağı kesin.

‘Peki bu mozaiklere ne oldu?’ derseniz… Oradaki binaların bir kısmının cephe kaplamaları değişmiş. Bir kısmı tabelalarla, diğer bir kısmı da ilan panolarıyla kaplı. o binalarda oturan insanlar, daha az apartman aidatı ödemek için binalarının cephelerini kiraya veriyor. Bunu da bu eserlerin üzerlerini kapatarak yapıyor.

İşte mozaiklerden sapasağlam kalmış bir tanesi. Resimler için Bengi Hanım’a teşekkür ediyorum. Yapı Kredi Bankası bir çeşit korumaya almış. Her ne kadar binanın tamamını gördüğünüzde korunmuş hissi vermese de, en azından sanatçının adının yazılı olması güzel. Tüm binanın görünüşü ise şöyle…

Ben mimar değilim. Bu binaların planlarını da bilmiyorum. Ancak duruş açılarına bakınca bu üç binanın mozaikli cephelerinin birbiriyle aynı olması gerektiğini düşünüyorum. Yani Pembe binada banka, mozaiği parçalamamak için duvarı bırakmış ve tabelasını ikiye ayırmış. Demek ki aynı şekilde diğer iki mozaik figürünün de devamı vardı, ancak mağaza yapılmak amacıyla alt kısımları parçalandı. Şu anda bu resimde gördüğünüz mağazaları suçlamak istemiyorum. Belki onlar yerleştiklerinde burası öyle olabilir.

Bu sabah oralardan geçerken çevreye biraz daha dikkatli baktım. Binalardan birinin üzerinde el kadar kalan bir mozaik parçasının üzerinin boylarla kapatılmış olduğunu gördüm. Ayrıca bir dönem, bu bölgede, gökdelen yapımı için o konutlardan çok yıkıldı. Eminim onların arasında da üzeri mozaikli binalar vardı.

Yani diyeceğim o ki bizim sanata sahip çıkmayışımız yalnızca bugün olan birşey değil. İster bir mesaj içersin, ister içermesin sanat bizim için tu kaka olmaktan öteye geçemiyor bir türlü.